بررسی تطبیقی قوانین و مقررات ناظر بر فرایند کاریابی و مشاوره شغلی

موضوع : بررسی تطبیقی قوانین و مقررات ناظر بر فرایند کاریابی و مشاوره شغلی

توضیح: این فایل به صورت ورد و آماده ی چاپ می باشد

چكيده:
    از جمله وظايف و تعهدات حكومت، اهتمام به اشتغال و رفع موانع آن در كشور مي‌باشد، بر اين اساس دولتها موظف به ايجاد مراكز خدمات اشتغال (PES) و اعمال فرآيند كاريابي شده‌اند. راهنمائي و مشاوره شغلي براي جويندگان كار، كارآفرينان و كارفرمايان (بعنوان مشتريان اصلي مراكز خدمات اشتغال) ابزار اصلي فرآيند كاريابي مي‌باشد و مي‌بايستي با رعايت اصول و فنون حرفه‌اي توسط كارشناسان علاقمند و مجرب اجرا گردد.
    با نگرش سيستمي به فرآيند كاريابي (راهنمائي و مشاوره شغلي) توجه به زير ساختارها و عوامل موثر بر آن اجتناب‌ناپذير مي باشد، از جمله اين عوامل، نقش قوانين و مقررات ناظر بر كاريابي و مشاوره شغلي است.
    در اين مقاله تلاش شده است تا با بررسي مجموعه قوانين و مقررات موضوعه كشور و نيز مقاوله‌ نامه‌ها و توصيه‌نامه‌هاي سازمان بين المللي كار (ILO ) بعنوان مجموعه تجارب جهاني، ابعاد مختلف راهنمائي و مشاوره شغلي تبيين گردد.
    سرانجام با توجه به مجموعه قوانين و مقررات موجود و ارزيابي آثار آنها برفرآيند كاريابي، پيشنهادهائي ارائه مي‌شود.
    اميد آنكه با تكميل مجموعه مقررات مورد نياز و اجراي صحيح آنها و نيز الحاق به مقاوله‌ نامه‌هاي مرتبط، شرايط استقرار موثر راهنمائي و مشاوره شغلي در كشورمان مهيا گردد.
كليد واژه‌ها:
    1 راهنمائي و مشاوره شغلي، 2 كاريابي و  خدمات اشتغال،     3 قانون اساسي، 4 قانون كار، 5 قانون برنامه،6 مقاوله‌‌ نامه‌ها و توصيه‌نامه‌هاي ILO.
  مقــدمـه:
خدمات اشتغال در ايران
1)‌‌ نقش خدمات اشتغال در بازار كار
 خدمات اشتغال عمومي (PES) به عنوان يكي از نهادهاي حياتي و ضروري دولت مدرن به حساب مي‌آيد. يكي از اقدامات اوليه ILO بعد از تشكيل در سال 1919، تشويق اعضا و دولتهاي عضو به ايجاد چنين نهادهائي در كشورها بوده است.
راهنمائي و مشاوره شغلي يكي از وظايف اصلي و حساس مراكز كاريابي مي‌باشد كه موجب مي‌گردد جويندگان كار، از بازار كار و مهارتهاي مورد نياز كاري خود و استانداردهاي آن، شناخت كافي به دست آورند. اين امر مآلاً منجر به تلاش بيشتر نيروي كار و افزايش بهره‌وري و مسئوليت‌پذيري مي‌گردد.
وظيفه ديگر مراكز كاريابي، پيدا كردن شغل مناسب براي شاغلان جوياي شغل بهتر است. پيدا كردن شغل براي افرادي كه از شغل خود رضايت كافي ندارند، سبب افزايش ميزان انطباق شغل و مهارت و كاهش نرخ ترك شغل و انعطاف پذيري بازار كار و نهايتاً كاهش هزينه‌هاي تعديل نيروي كار مي‌شود.
2) پيشينه خدمات اشتغال در كشور
 با توجه به نقش برجسته خدمات اشتغال در توسعه سياستهاي فعال بازار كار از طريق جمع‌آوري آمار اطلاعات عرضه و تقاضا و نيز راهنمائي و مشاوره شغلي كه منجر به اشتغال مي‌گردد، وزارت كار طي سالهاي 1325 لغايت 1333 فقط اقدام به ثبت نام از متقاضيان شغل و جوابگوئي به آنها مي‌نمود و عملاً فاقد ساختار سازماني مرتبط با خدمات اشتغال بود.
طي سالهاي 1334 الي 1341 با تشكيل اداره كاريابي در ستاد وزارتخانه و تأسيس 2 اداره كاريابي در تهران، موضوع خدمات اشتغال سازماندهي و در همين دوره زماني اداره كل مشاغل و كارياب در تهران، تبريز، مشهد و اصفهان تشكيل گرديد. فعاليت اين ادارات تا سال 1348 به 22 شهر كشور گسترش يافت.
در پنجمين كنفرانس ملي كار در سال 1352 مقرر گرديد كه مراكز كاريابي در كليه مناطق صنعتي و شهرستانهاي با بيش از 25 هزار نفر جمعيت تاسيس گردد. (اين مراكز داراي شخصيت حقوقي مستقل از اداره كار بودند).
 در ماده 65 قانون كار مصوب 1337، وزارت كار مجاز به نظارت بر عملكرد بنگاه‌هاي كاريابي خصوصي بوده و مكلف به توسعه تدريجي مراكز كاريابي دولتي مجاني شده است.
همچنين بر اساس ماده واحده مصوب 1350، «اشخاصي مي‌توانند به حرفه كاريابي اشتغال ورزند كه طبق آئين نامه‌ اي كه به تصويب شورايعالي كار خواهد رسيد، از وزارت كار و امور اجتماعي براي كار معين تحصيل پروانه كنند، شخصي كه بدون پروانه به حرفه كاريابي مبادرت كند و يا مقررات مندرج را رعايت نكند به پرداخت پنج هزار تا پنجاه هزار ريال جزاي نقدي محكوم مي‌شود».
 لذا در قانون كار سابق و اصلاحات بعدي به جز مورد فوق الذكر و مواد 2 (قانون كار آموزي) و 10 (اشتغال اتباع بيگانه) بحثي راجع به خدمات اشتغال و كاريابي نداشته ايم.
با پيروزي انقلاب اسلامي، متأسفانه اغلب مراكز كاريابي منحل و يا تبديل به اداره كار شدند و استقلال مراكز خدمات اشتغال منتفي گرديد.
  الف) جايگاه خدمات اشتغال (راهنمائي و مشاوره شغلي) در مجموعه قوانين كشور
  قوانين و مقررات علاوه بر نقش‌هاي حقوقي و اجرائي، موجب شفافيت وظايف و تعيين حدود و نغور فعاليتها مي‌شوند. همچنين در مجموعه قوانين، اهميت مسائل با رعايت اولويت در قوانين اصلي (مادر) درج شده‌اند، مثلاً قانون اساسي به عنوان منشور وفاق ملي به امهات مسائل كشور توجه كرده و قوانين كار و امور اجتماعي نيز مسائل تخصصي حوزه مربوط را پوشش داده‌اند.
در اين بخش، ابتدا موضوع مقاله را در قانون اساسي و در ادامه در قانون كار بررسي مي‌نمائيم.
1- قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران (با اصلاحات سال 1368)
■ قانون اساسي شغل را حق هر فرد و آزاد در انتخاب آن و نيز امكان اشتغال براي همگان در شرايط مساوي را وظيفه دولت قلمداد كرده است. اصل 28 قانون اساسي به صراحت بيان مي‌دارد:
«هركس حق دارد شغلي را كه بدان مايل است و مخالف اسلام و مصالح عمومي و حقوق ديگران نيست برگزيند، دولت موظف است با رعايت نياز جامعه به مشاغل گوناگون براي همه افراد امكان اشتغال به كار و شرايط مساوي را براي احراز مشاغل ايجاد نمايد»
براي اعمال اصل 28، عمده نقش راهنمائي و مشاوره شغلي به قرار زير است:
1-1-    راهنمائي در شناسائي تمايلات، علائق و استعداد افراد در انتخاب شغل
2-1- راهنمائي مجموعه مشاغل مجاز موجود (عدم تنافي با اسلام و مصالح عمومي و حقوق ديگران)
3-1- گزينش، تصميم‌گيري و انطباق تمايلات فرد با مشاغل موجود مجاز (فرآيند اشتغال)
4-1- مشاوره به افراد در احراز مشاغل در شرايط مساوي و پرهيز از تبعيض
■ با توجه به نياز دائمي به اشتغال در سراسر دوران حيات هر فرد به منظور پاسخگوئي به اصول استقلال و تأمين اقتصادي، اصل 29، دولت را مكلف به ارائه خدمات و حمايت‌هاي مالي براي همه افراد به منظور برخورداري از تامين اجتماعي از نظر بازنشستگي، بيكاري، پيري، از كارافتادگي، بي‌سرپرستي، درماندگي، حوادث و سوانح و نياز به خدمات بهداشتي و درمان و مراقبت‌هاي پزشكي بصورت بيمه و غيره نموده است.
نقش راهنمائي و مشاوره شغلي در احقاق چنين حقي براي همگان عبارتند از:
5-1- راهنمائي ذينفعان از حقوق مصرح در قانون و مقررات از جمله بيمه بيكاري، حوادث و سوانح‌و ....
بررسي تطبيقي قوانين و مقررات ناظر بر فرآيند كاريابي و مشاوره شغلي
فهرست مطالب
بررسي تطبيقي قوانين و مقررات ناظر بر فرآيند كاريابي و مشاوره شغلي    1
چكيده:    2
مقــدمـه:    3
خدمات اشتغال در ايران    3
نقش مراكز كاريابي در نمودار زير مشخص شده است:    4
2) پيشينه خدمات اشتغال در كشور    5
الف) جايگاه خدمات اشتغال (راهنمائي و مشاوره شغلي) در مجموعه قوانين كشور    6
3- مجموعه قوانين و مقررات برنامه توسعه، بودجه و...    14
4- قانون نظام روان شناسي و مشاوره (مصوب 1382 مجلس شوراي اسلامي )    17
2- مقاوله نامه شماره 142    19
2- مقاوله نامه شماره 159    21
4- مقاوله نامه شماره 168    21
6- جديدترين توصيه نامه «آموزش و يادگيري مادام العمر»    23
7- حقوق بنيادين كار    23
نتيجه گيري و ارائه پيشنهادات:    25
منابع و مآخذ    27