پاورپوینت ساختمان گل و میوه

فصل چهارم ساختمان گل و میوه گل گل دستگاه تولیدمثل در گیاهان عالی است و در پیدازادان (Phanerogame) خصوصاً نهاندانگان (Angiospermes) به‌حد اعلای رشد خود می‌رسد و اغلب دارای عطر و رنگ مخصوصی است كه جلب توجه می‌كند. ساختمان گل گل مانند سایر جوانه‌ها از كنار برگ كوچكی به‌نام برگه خارج شده و بر روی پایه بلند یا كوتاهی كه پایه نام دارد قرار می‌گیرد. گل معمولاً شكل و اندازه و رنگهای گوناگون دارد بعضی از آنها آنقدر كوچكند كه به زحمت دیده می‌شوند و برخی بسیار بزرگ می‌باشند. گل از دو قسمت متمایز پریانت (perianth) یا پوشش گل و دستگاه تولیدمثل تشكیل ‌یافته است. پوشش گل خود از دو قسمت جام گل (گلبرگ) و كاسه گل (كاسبرگ) تشكیل‌یافته و دستگاه تولیدمثل نیز از پرچم (نافه گل) و مادگی تشكیل ‌یافته است. 4-1 كاسه گل (كاسبرگ) از مجموع قطعات سبز رنگی به‌نام كاسبرگ یا سپال (Sepale) تشكیل‌یافته و در قسمت خارجی گل دیده می‌شود كه بخشهای دیگر گل را می‌پوشاند. تعداد آنها در گلهای مختلف متفاوت است. رنگ آن معمولاً سبز، اما گاهی خصوصاً در تك‌لپه‌ایها به رنگهای متنوع دیده می‌شود. (لاله و زنبق)، این‌گونه كاسبرگها را كه شبیه گلبرگ می‌باشند پتالوئید (Petaloid) گویند مانند كاسبرگهای لاله عباسی و كلماتیس. 4-2 جام گل (Corolle) جام گل از مجموع قطعاتی به‌نام گلبرگ (Petal) كه معمولاً دارای رنگهای مختلفی است تشكیل‌یافته است. شكل گلبرگها در نباتات مختلف متفاوت است. بعضی ساده و بعضی دیگر مانند تاج‌الملوك قیفی شكل و به مهمیزی منتهی می‌شوند در شب‌بو و میخك گلبرگها به نوك باریكی منتهی می‌شوند كه قسمت پهن آن را پهنك و انتهای باریك آن را ناخنك یا زبانك می‌نامند. 4-3 نافه گل یا پرچم (Androceae) نافه یا آندروسه سومین حلقه گل از خارج به داخل بوده و یكی از قسمتهای اساسی گل است كه جزو دستگاه مولد به‌شمار می‌رود. نافه از تعداد زیادی میله‌های باریك به‌نام پرچم (Elamine) كه مانند سایر قطعات گل از تغییر شكل برگ به‌وجود آمده و كلروپلاست خود را از دست داده‌اند تشكیل‌یافته‌ و مولد دانه گرده و گامت نر می‌باشد. تعداد پرچم‌ در گلهای مختلف متفاوت است تك‌لپه‌ایها اصولاً تریمر (Trimer) یعنی قطعات گل در آنها مضربی از 3 است و گیاهان دولپه‌ای پنتامر (Pantamer) یعنی پنج و یا مضربی از آن است. 4-4 ساختمان پرچم هر پرچم دارای یك میله و یك بساك است: الف) میله (Filament). رشته باریكی است كه بساك را به گل مربوط می‌سازد و مواد غذایی لازم را به بساك و دانه گرده می‌رساند. میله اغلب گلها طویل و استوانه‌ای شكل و گاهی مانند پیاز مسطح و یا مانند سیب‌زمینی و پامچال كوتاه می‌باشد. همچنین میله پرچمهایی مانند شب‌بو ممكن است آزاد باشد و یا مانند ختمی دارای پرچمهای به هم چسبیده باشد. ب) بساك (Anthere). بساك برجستگی كیسه مانندی است كه در انتهای میله قرار دارد و به‌وسیله شیارهای طولی به دو قسمت تقسیم می‌شود و هر قسمت دارای دو حفره دراز به‌نام كیسه گرده (Sacpollinique) است كه حاوی دانه‌های گرده (Pollene) می‌باشد. در بساك رسیده بافتی كه دو كیسه گرده هر قسمت را از هم جدا می‌كند از بین رفته و در نتیجه شكافی طولی در دیواره هر قسمت استوانه‌ای بساك ظاهر شده و باعث پراكنده شدن دانه‌های گرده می‌شود. 4-5 ساختمان بساك اگر مقطع عرضی بساك جوانی را در زیر میكروسكوپ قرار دهیم خواهیم دید كه بساك جوان فقط از سلولهای پارانشیمی متحدالشكل تشكیل‌یافته و به‌وسیله اپیدرمی نازك محافظت می‌شود. در اثر رشد و نمو تدریجی بساك در چهار نقطه آن كه دو به دو متقارن هستند چند سلول تغییر شكل ‌یافته و به ‌موازات سطح بساك تقسیم می‌گردند و چهار ناحیه مشخص یعنی كیسه‌های گرده را به‌وجود می‌آورند. 4-6 دانه گرده درون هر دانه گرده دو هسته وجود دارد یكی از این هسته‌ها كروی و درشت‌تر از هسته دیگر می‌باشند و هسته‌ روینده (رویشی) نامیده می‌شود و هسته دیگر كوچكتر و بیضی شكل می‌باشد و هسته زاینده (زایشی) نام دارد. دانه گرده پس از قرار گرفتن روی كلاله رشد كرده و لوله گرده را به‌وجود می‌آورد. هسته روینده درون لوله گرده عموماً از بین می‌رود ولی هسته زاینده تقسیم شده و دو سلول جدید تولید می‌كند. 4-7 پیرایش و تنوع پرچمها به‌طور كلی نافه‌هایی كه دارای پرچمهای جدا از هم هستند دیالی استمون(Dialy stemone) و اگر میله‌ها به هم چسبیده باشند آن را گامواستمون (Gomestemone) می‌گویند. حال ممكن است پیوستگی پرچمها فقط در طول میله پرچم باشد مانند اتصال میله‌های پرچم در گیاهان تیره لگومینوز و كدو و یا اینكه بساكها هم به اتفاق میله‌ها به هم چسبیده و تشكیل توده پرچمی یك پارچه را بدهند. وقتی میله پرچمهای یك گل با هم متحد شوند و توده پرچمی واحدی را تشكیل دهند آنها را مونادلف (Monadelphe) می‌گویند. 4-8 مادگی گل یا ژینسه (Gyneceae) مادگی (Pistil) داخلی‌ترین قسمت گل بوده و اندام سازنده گامت ماده است. مادگی مانند جام و نافه از برگهای تغییر شكل‌یافته‌ای كه كارپل (Carplle) یا برچه نیز نامیده می‌شوند تشكیل‌یافته و مولد تخمك و گامت ماده می‌باشد. 4-9 ساختمان قسمتهای مختلف یك برچه از نظر تشریحی ساختمان، دیواره برچه شبیه ساختمان برگ است و از نظر فیلوژنی نیز منشأ برگی دارد. اگر مادگی زبان پس قفا را كه از یك برچه به‌وجود آمده است تسطیح نماییم. مشابهت آن‌را با برگ خواهیم دید (شكل 4-2). همچنین در مراحل رشد تكامل گل این شباهت دیده می‌شود. در یك برچه سه قسمت اساسی وجود دارد. قسمت پایینی كه در قاعده قرار دارد تخمدان (Ovary) نام دارد كه درون آن تخمكها (Ovules) قرار داشته و به‌وسیله برجستگیهای كوچكی به‌نام جفت (Placenta) به جدار تخمدان متصل می‌گردد. دوم قسمت لوله مانند كه خامه (Style) نام دارد. انتهای خامه كه اغلب قطور و مسطح می‌باشند كلاله (Stigma) نام دارد. الف) كلاله (Stigma). كلاله انتهای تقریباً مسطح و قطور خامه می‌باشد كه شكل آن در نباتات مختلف متفاوت است مثلاً در پامچال مسطح در سوسن گرد و غلات دارای دو كلاله پرمانند می‌باشند. در زنبق و زعفران كلاله رشد و نمو زیادی نموده و پتالوئید گشته است. زعفرانی كه در بازار به فروش می‌رسد همان كلاله سه شاخه گلهای آن است.